The sad story of Phyllis Newcombe (22) is quickly told. Her dress caught fire after a dance, probably by a discarded match. More than two weeks later she died after her burns had become septic. This happened in 1938, but starting from 1942 the lurid fantasy of writers has made her death into a paranormal horror story.
De geschiedenis van Phyllis Newcombe is snel verteld. Ze bezocht ze een feestelijk bal ter gelegenheid van de eerste wedstrijd van het nieuwe seizoen van de voetbalclub van Chelmsford. Dat was zaterdag 27 augustus 1938. Het feest was klokke twaalf afgelopen, en ze liep, met haar verloofde Henry McAusland twee of drie passen voor haar, de balzaal uit, naar de trap die naar de begane grond leidde. Meer lezen
‘Jantje, wat is bruin met een pluimstaart en springt van boom tot boom?’
‘Het klinkt als een eekhoorn, juf, maar het zal wel weer de Here Jezus zijn.’
Dit grapje over de lesstijl op christelijke scholen drong zich al snel bij me op bij het lezen van Oer: Het grote verhaal van nul tot nu, door natuurkundige Cees Dekker, Corien Oranje en Gijsbert van den Brink.
Het is de geschiedenis van het heelal verteld door een proton — dat zich overigens een groot deel van de tijd in een koolstofkern bevindt. Deze manier om Big History te vertellen is al in 2001 bedacht door Lawrence Krauss in De levens van een atoom. Maar terwijl Krauss een zuurstofatoom volgt zonder het te personifiëren, en bovendien omstandige uitleg geeft over de oorsprong van alle vermelde kennis, is de hoofdpersoon bij Dekker c.s. een kwebbel die al op de tweede pagina van het boek van een lotgenoot een of ander verhaal over een Schepper en diens plannen hoort. Twee pagina’s verderop blijkt die Schepper de zwaartekracht ‘met de grootste nauwkeurigheid afgesteld’ te hebben, naar gezegd wordt. Het geklets gaat maar door, en de geruchten over de Schepper zijn niet van de lucht.
In feite propageren de auteurs hier een versie van Intelligent Design. Alleen is de Schepper nu geen evolutiefröbelaar, maar iemand die de natuurconstanten zo instelt dat er een ontzaglijk aantal werelden ontstaat, met op minstens een daarvan intelligent leven. Als verhaal over de geschiedenis tot pakweg het ontstaan van de mens is het irritant kleuterig verteld (Pro is het proton, Kalon en Achaton zijn ook pasgevormde deeltjes):
Kalon lachte. ‘Natuurlijk. De Schepper was er, hij was er altijd. Hij bedacht een plan om iets te maken. Iets groots, iets bijzonders, iets…’
‘… spectaculairs!’ riep Achaton. ‘Echt Pro, dit geloof je niet.’
De auteurs willen kennelijk net als in Genesis eerst chaos, dan pas licht. Toen het universum nog maar zo groot als een honkbal was, bestond het echter vrijwel geheel uit straling. Naar schatting was slechts een quadriljoenste deel materie. Aan licht dus geen gebrek. De auteurs pinnen echter de schepping van het licht vast op de periode (circa 380.000 jaar na de oerknal) dat het universum doorzichtig werd ten gevolge van een geleidelijke daling van de temperatuur, van 3000 K tot 2700 K. Maar voordien was het al zo ijl, dat het op afstanden van maar honderd lichtjaren behoorlijk doorzichtig was. Sindsdien is de totale hoeveelheid licht amper meer veranderd, alleen de golflengte is geleidelijk toegenomen.
Vanaf het hoofdstuk ‘Eden’ op pagina 52, op ongeveer een derde van het boek, wordt de tekst een parafrase van de Bijbel. In plaats van een verboden vrucht is er nu een verboden bron, en ook nu is er geen enkele uitleg waarom de Schepper die bron verbood. Een van de vriendjes van Proton (het zijn allemaal mannetjes) heeft van horen zeggen dat de schending van het verbod komt door een duistere tegenstander van de Schepper. Het geheel is duidelijk geïnspireerd op de ruimtetrilogie van C.S. Lewis, een sciencefictionverhaal van omstreeks de Tweede Wereldoorlog met allerlei In-de-ban-van-de-ring-thema’s, en heel wat volwassener dan Oer. Auteur Corien Oranje noemt deze inspiratiebron ook expliciet.
Gods menswording wordt met het volgende stijlbloempje aangekondigd (Lapis is kerngenoot van Pro, we zitten inmiddels op ongeveer honderd miljoen jaar geleden):
‘Ik heb gehoord dat hij nog meer plannen heeft,’ zei Lapis op een dag.
‘Wat voor plannen?’ vroeg ik.
‘Ik weet het niet precies,’ zei Lapis. ‘Het schijnt te maken te hebben met het grote plan. De Schepper wil contact maken met een van de wezens die hijzelf gebouwd heeft.’
In het op een na laatste hoofdstuk blijkt de coronacrisis alweer opgelost met een vaccin (dat ‘nu’ in de boektitel moet men niet te ernstig nemen). Proton en zijn babbelvriendjes zien toe hoe astronauten aan boord van een ruimtestation een pizza bereiden en filosoferen over de god van de gaten en Pascal. Het gezelschap in de koolstofkern is erg neerbuigend over de kortzichtigheid van sommige wetenschappers die uiteraard miljarden jaren ervaring ontberen en ook Jezus’ carrière niet meegemaakt hebben en, om maar eens wat te noemen, niet snappen dat Jezus bij zijn hemelvaart gewoon naar een andere dimensie ging. Hoe het met henzelf zal aflopen is ze ook duidelijk (Solon woont eveneens in het koolstofatoom):
‘De Schepper houdt van hergebruik, Pro,’ zei Solon. ‘Dat weet je toch? Hij heeft beloofd dat hij al het goede uit de oude wereld zal gebruiken op zijn nieuwe wereld. Ik zou me dus geen zorgen maken. Gewoon nog heel even geduld hebben.’
Het mankeert er nog maar aan dat er ‘Openbaring 21:5’ bij staat.
Dekkers infantiele versie van Big History klopt redelijk met wat de natuurwetenschap met vereende krachten de afgelopen eeuw heeft ontdekt. Dat het naadloos overgaat in het navertellen van een boek waar wetenschappelijk heel wat op valt aan te merken, is een soort koppelverkoop waaraan ook kwakzalvers zich schuldig maken: geleerd gepraat dat wel enigszins klopt gevolgd door aperte onzin.
Voorin en achterop deze knullige kinderbijbel staan warme aanbevelingen van onder meer astrofysicus Heino Falcke (‘Dit is een prachtig boek dat ik zelf graag had willen schrijven’) en van Robbert Dijkgraaf (‘Dit aansprekende boek past in een lange en rijke traditie’). Dat is eigenlijk het meest verbazingwekkende.
Corien Oranje, Cees Dekker, Gijsbert van den Brink. OER, Het grote verhaal van nul tot nu. Heerenveen: Ark Media; 2020, 160 pagina’s, 14,99 euro. Een deel van de opbrengst van het boekje gaat naar de zending.
Over het nieuwe coronavirus doen uiteraard direct allerlei samenzweringstheorieën de ronde. Een tamelijk wilde, die via internet wordt verspreid, is dat dit virus onderdeel is van de oorlog van ‘Amerika’ (Canada doet ook mee) tegen China. Het virus is speciaal aan het Chinese DNA aangepast. Zoals vaker bij complottheorieën worden de ietwat incoherente vermoedens als insinuerende vragen gesteld.
Een overzichtje van wat men zich op het ogenblik zoal afvraagt.
Deze kolder wordt echt verspreid. Zie bijvoorbeeld dit bericht op Reddit en dit weblog. Op de site van de WHO worden meer algemene mythes over het nieuwe virus doorgeprikt en bij bijvoorbeeld Snopes.com kun je terecht voor de mythes die meer richting complotten gaan.
In ‘Een antenne voor goud: De fantastische claims van Voldemars Belakovs’ wordt een voormalig zakenpartner van Belakovs genoemd, Nicolae Costache. Deze voelt zich daarover nogal opgelaten. Hij heeft het artikel pas recent onder ogen gekregen. (Meer over Voldemars Belakovs hier.) Costache wil zijn ervaringen met Belakovs nader toelichten, en uitleggen waarom hij helemaal niets meer met Belakovs te maken wil hebben. Hier is wat hij aan Skepsis schreef:
“Mijn naam is Nicolae Costache. Ik ken Voldemars Belakovs al sinds 2008. Ik heb hem in Sierra Leone ontmoet. Daar vertelde hij me dat hij natuurkundige was en, belangrijker, dat hij ook Russische wetenschappers kende. Belakovs zei me dat hij contact kon opnemen met Russische wetenschappers in zijn kennissenkring en dat die dan via hem met mij konden samenwerken en aldus diverse innovatieve mijnbouwmethoden en andere uitvindingen konden ontwikkelen.
Op deze manier begon mijn samenwerking met Voldemars Belakovs. In 2010 liet ik hem naar Roemenië komen. Samen met een groot aantal Roemeense onderzoekers en wetenschappers hebben we een aantal uitvindingen gepatenteerd. Ik heb een aantal samenwerkingsovereenkomsten met Belakovs afgesloten; ik heb ook zijn vrouw en twee dochters uit Sierra Leone laten overkomen en tot aan 2016 kwamen de verblijfskosten en het levensonderhoud van Belakovs en zijn gezin in Roemenië geheel voor mijn rekening.
Voldemars Belakovs heeft nooit ook maar enig document geproduceerd over zijn opleiding of professionele activiteiten, hoewel ik hem daar vele malen om gevraagd heb.
Alle prototypes van genoemde uitvindingen zijn door mij in samenwerking met Roemeense experts gebouwd. Belakovs beschikte niet over de benodigde kennis om de uitvindingen praktisch toe te passen. Dat heb ik meer dan eens gemerkt. Oorspronkelijk bemoeide hij zich wel met het bouwen van prototypes, maar daar moest ik een eind aan maken, omdat elke keer dat Voldemars Belakovs zich ermee bemoeide, hij het klaar speelde om wat anderen hadden gebouwd totaal te verknoeien.
Ik heb veel gedaan voor Voldemars Belakovs en hem vele kansen gegeven. Helaas is hij volstrekt onbetrouwbaar gebleken in zijn relatie met mij. Hij heeft me veel geld afgetroggeld met leugens en zelfs heeft hij mijn relaties met diverse zakenpartners volkomen bedorven.
In de laatste maanden van 2015 ontdekte ik meer en meer zaken die niet klopten wat betreft Voldemars Belakovs. Ik confronteerde hem en eiste verklaringen en bewijzen. Hij was bijvoorbeeld belast met de aanschaf van diverse materialen, en ik vroeg duidelijkheid over de exorbitante prijzen die daarvoor waren betaald. Ik verzocht hem eveneens om nu eindelijk eens bewijsstukken over zijn opleiding en dergelijke over te leggen. Hij beloofde dat hij begin 2016 volledige opheldering zou geven. Dat gebeurde niet. Integendeel, in februari 2016 waren hij en zijn gezin met de noorderzon uit Roemenië verdwenen.
Pogingen om via e-mail contact te leggen mislukten. Ik kreeg geen antwoord. Twee jaar lang wist ik niets over hem. Toen, in februari 2018, belde Voldemars Belakovs me op. Hij zei dat hij financiële problemen had. Hij stelde voor dat we elkaar in Eindhoven zouden ontmoeten. Ik ging daar onmiddellijk op in, want ik had er belang bij dat bepaalde zaken zouden worden geregeld betreffende een onderneming van mij waarin hij ook aandeelhouder was.
Ik gaf hem bij die ontmoeting het afgesproken bedrag in ruil voor zijn aandelen. We tekenden ook een voorlopig contract en spraken af dat hij naar Roemenië zou komen om de aandelenoverdracht af te ronden. In juni 2018 waren in Roemenië alle wettelijke interne procedures van mijn onderneming klaar. De andere aandeelhouders moesten akkoord gaan om de overdracht geldig te maken. De volgende stap was dat we de overdracht van de aandelen moesten registreren bij onze Nationale Handelsregister. Voordat ik dat kon doen, had Belakovs deze registratie geblokkeerd. Hij wilde meer geld en veroorzaakte nieuwe problemen.
Ondertussen had ik het Skepter-artikel op de website van Skepsis onder ogen gekregen, waarin ik ook word genoemd. Ik wil hier duidelijk stellen dat ik op geen enkele manier ook maar iets te maken wil hebben met de praktijken van Voldemars Belakovs. Ik wil totaal niets meer met hem te maken hebben.”