De komma van ijzer in spinazie en Popeye – de mythe

Spinazie bevat eigenlijk niet zoveel ijzer. Het tegenovergestelde idee wordt toegeschreven aan een domme drukfout uit de negentiende eeuw. De maker van Popeye zou het vermeende hoge ijzergehalte hebben gepopulariseerd. Dit verhaal raakt kant nog wal, maar het is een hardnekkige mythe, waarvan de oorsprong pas recent ontrafeld is door Mike Sutton.

Eerst maar de feiten over spinazie. Verse, net geplukte spinazie bevat 2,75 mg ijzer per 100 gram. Gekookte spinazie is al wat vocht kwijt (met daarin trouwens nogal wat mineralen), en die bevat 3,57 mg per 100 gram. Als men de spinazie in gedroogde vorm nameet, komt er ongeveer 45 mg per 100 gram uit. De gekookte spinazie bevat daarmee ongeveer even veel ijzer als rundvlees, maar dat wekt een verkeerde indruk. Het ijzer in spinazie en andere plantaardige bronnen is niet in de vorm waarin het zich in vlees bevindt (heemijzer), en kan daardoor niet goed worden opgenomen. Het oxaalzuur dat ook in spinazie zit, maakt de opname nog moeilijker. Feitelijk kan maar hooguit een zesde van het ijzer in spinazie door de darmen worden opgenomen, en afhankelijk van de ijzerbehoefte van het lichaam en het overige voedsel misschien zelfs maar 2 percent. (Er wordt meer opgenomen als men meer behoefte heeft, en in een zure omgeving wordt non-heemijzer iets beter opgenomen, maar in geval van bloedarmoede zet dat geen zoden aan de dijk.) Wie ijzer wil bijspijkeren, moet bloedworst of varkenslever (beide ongeveer 20 mg per 100 gram) overwegen. Van het heemijzer wordt ongeveer een kwart opgenomen.

Meer lezen

Acupunctuur tegen pijn dubieus en riskant

De bekende sceptische arts Harriet Hall (foto, Skepdoc) schreef er in hetzelfde tijdschrift (Pain) een commentaar bij. Zie ook het commentaar in Science Daily Acupuncture for Pain No Better Than Placebo — And Not Without Harm, Study Finds

Edzard Ernst en anderen hebben acupunctuur als behandeling tegen pijn onderzocht. Zij hebben niet zelf onderzoek gedaan, maar ze hebben diverse overzichten van over de hele wereld verzameld. Ze hebben ook gelet op nadelige effecten van acupunctuur. Van lagerugpijn en hoofdpijn tot pijn door kanker en nog bijna dertig andere soorten pijn, het beeld was alles bij elkaar weinig verheffend. Alleen voor nekpijn waren er meer kwalitatief goede overzichten dan één, die ook nog allemaal positief uitvielen: ‘werkt op de korte duur’, zei er een, ‘matig bewijs dat acupunctuur beter werkt dan sommige soorten nepacupunctuur’, zei de andere. Daar staan nogal wat ongelukken tegenover.
Ik zal het commentaar van Hall proberen te volgen (zij heeft het op SBM gereproduceerd, noot 29-3-2011), maar eerst wat statistieken.

Meer lezen

Genezende magneten en stralende mobieltjes

De biofysicus prof. em. Roland Glaser (1935, foto) schreef een boek over alle gezondheidsaspecten van elektriciteit en magnetisme. Het is getiteld Heilende Magnete – strahlende Handys; Biolelektromagnetismus: Fakten und Legenden (2008). Er staat heel veel in, en het is bevattelijk uitgelegd voor leken.

De fascinatie voor magneten dateert al van voor de tijd van Frans Anton Mesmer (1734-1815). Ze vormden het treffendste voorbeeld van een invloed op afstand. In die tijd werden elektriciteit, magnetisme, zwaartekracht en levenskracht slecht begrepen en was het begrip energie nog iets van de toekomst. Mesmer had in 1776 ontdekt dat echte magneten niet nodig waren om personen te genezen, dat kon hij ook met zijn handen.

Meer lezen

Homeopathische neusdruppels

Onder de positieve ‘toptrials’ van homeopathische middelen bevindt zich een onderzoek van neusdruppels tegen bijholteontsteking. Hoewel het een van de acht grootste onderzoeken is die Shang et al. met ‘high quality’ betitelen, illustreert het artikel van Weiser en Clasen de povere kwaliteit van veel van dit onderzoek, ten minste als je goed leest.

The English summary is at the end.

Meer lezen